24 Ekim 2014 | HABERLER 46. Sayı (Eylül-Ekim 2014)

Yat ve tekne imalatında önemli yer tutan ürün ve sistemlere yer verdiğimiz dosya konularımıza “Tesisat Sistemleri” ile devam ediyoruz. Dosyamızda, gemi inşa sanayiinden güneş enerji sistemlerine kadar geniş bir alana tesisat sistemleri sunan Hacı Ayvaz A.Ş.’den Marin Satış Yöneticisi Özen Acar’la yaptığımız röportajı; Ekin Endüstriyel firmasından Marine Bölümü Sorumlusu Hikmet Odacı’nın “Eşanjör”lerle ilgili yazısını; dünyanın en büyük sıhhi tesisat üreticilerinden GROHE’nin yatlara yönelik ürünlerini; iklimlendirme uzmanı Coolmar’ın Paket Tip Marin Klima Ünitelerini ve Demo Marine Genel Müdürü Fikret Kır’ın “Gemi Elektrik Tesisatlarında Yangından Korunmak” başlıklı makalesini okuyabilirsiniz…

Hacı Ayvaz A.Ş.


Hacı Ayvaz A.Ş. Marin Satış Yöneticisi Özen Acar


Hacı Ayvaz Endüstriyel Mamüller Sanayi ve Ticaret A.Ş., gemi inşa sanayiinden güneş enerji sistemlerine kadar geniş bir alana hizmet veriyor. Türkiye’de 10 Bölge Müdürlüğü ve 68 bayisi ile taleplere cevap vermeye çalışan firma, yat ve gemi inşa sektörünü de yakından takip ederek bu alandaki yeni teknolojileri ürünlerine entegre etmeye çalışıyor.
Hacı Ayvaz A.Ş. Marin Satış Yöneticisi Özen Acar, firma ve tesisat sistemleri ile ilgili sorularımızı yanıtladı…

Boat Builder Türkiye: Hacı Ayvaz A.Ş. hakkında kısaca bilgi verebilir misiniz?

Özen Acar: Hacı Ayvaz A.Ş. olarak 580 çalışanımız ve 32 bin metrekarelik üretim alanımızla gemi inşa sanayiinden, güneş enerji sistemlerine kadar geniş bir alana hizmet veriyoruz. Türkiye’de 10 bölge müdürlüğümüz ve 68 bayimizle gelen tüm taleplere cevap verebilmek için çalışıyoruz. Ben 2010 yılından bu yana çalıştığım firmada, Marin Satış Yöneticiliği görevini yürütüyorum.

Boat Builder Türkiye: Hacı Ayvaz A.Ş.’nin yat ve gemi inşa sanayiine yönelik ürünleriyle ilgili bilgi verebilir misiniz?

Özen Acar: Ben, Yıldız Teknik Üniversitesi Gemi İnşa ve Gemi Makine mühendisliğinden mezunum. Dolayısıyla Türkiye’deki Tüm Yat ve Gemi İnşa sektörünü yakından takip ediyoruz ve yeni teknolojileri imalatımıza entegre etmeye çalışıyoruz. Hacı Ayvaz A.Ş.’nin yat ve gemi inşa sektörüne yönelik tank izleme, ölçme ve takip sistemlerinden, tüm ana makine, yardımcı makine, pompa ve tesisat genleşme kompansatörlerine, vana gruplarından, örgülü-örgüsüz metal hortumlara, kondenstoptan, yalıtım malzemelerine kadar çok çeşitli ürün grupları bulunuyor. İmalatını yaptığımız tüm ürünler, IACS Klas kuruluşlarından belgelendiriliyor.



Boat Builder Türkiye: Bugüne kadar gemi ve yat inşa sektöründe yer aldığınız projeler hangileri?

Özen Acar: 2008 yılında yaşanan kriz sonrası sektör, gerek devlet projeleri gerekse özel sektörün çabası ile toparlanarak tekrar yükselişe geçti. Hacı Ayvaz A.Ş. yat ve gemi inşa sektöründe bugüne kadar birçok projede yer aldı. Dearsan Tersanesi’nin inşa ettiği 16 adet YTKB projesi, RMK Tersanesi’nin inşa ettiği Sahil Güvenlik Arama Kurtarma projeleri, İstanbul Tersanesi’nin inşaasına devam ettiği Moship, Kuryed ve Sismik projeleri, Milli Gemi projeleri ve Beşiktaş, Tersan, Cemre, Sefine, Selah, Çeliktrans gibi önemli tersanelerin bazı projelerinde Hacı Ayvaz A.Ş. ürünleri kullanıldı.

Boat Builder Türkiye: Yat ve gemi yapımında tesisatlarda ne gibi sıkıntılar yaşanıyor?

Özen Acar: İmalatını yapmış olduğumuz Metal Körüklü Eksenel Kompansatörlerin, kullanıldığı devreye göre ürün özellikleri değişiyor.
Egsoz devrelerinde malzeme seçiminde yapılan yanlışlıklar, sıcaklığa bağlı olarak genleşme hesabının yanlış yapılması, yanlış montajdan kaynaklanan körüğün zorlanması gibi nedenler ürünlerin ömürlerini azaltıyor ve kritik devreler olduğu için yat ve tekneleri zor durumda bırakıyor.
Deniz suyu, yağ, yakıt devrelerinde kullanılan tesisat gruplarında yapılan yanlışlıklar da genellikle buna benzer. Devrelerin kaçık bağlanması, kullanılacak akışkana uygun conta ve sızdırmazlık elemanlarının uygun seçilmemesi gibi durumlarla karşılaşılıyor.
Maliyetlerin düşürülmesi adına ucuz malzemenin kullanılması bu yaşanan sıkıntıların en başında geliyor. Örnek vermek gerekirse; AISI 321 Sertifikalı Paslanmaz malzemeden körük imal etmeniz gerekirken, maliyetten kaçmak adına AISI 304 paslanmaz malzeme kullanırsanız ileride karşılaşacağınız problemler daha yüksek maliyetli olacaktır. Bu örnekleri daha da çeşitlendirebiliriz…

Eşanjör? Cooler? Condenser? Kuler?


Hikmet ODACI
Ekin Endüstriyel Marine Bölümü Sorumlusu


Deniz piyasasında eşanjörün birden fazla adı vardır. Herkes kendince kolay geleni veya bildiğini söyler. Dünyada yaygın olarak kullanımı Heat Exchanger, Fransızcadan dilimize geçen Eşanjör, tam Türkçe karşılığı ise Isı Değiştiricisidir. Bana kolay geleni de Eşanjör olduğundan konuya bu şekilde devam edeceğim.
Eşanjörler sistemin en önemli noktalarından birisini oluşturmaktadır zira soğutulmaya ihtiyacı olan bir sistemin soğutulmaması, doğru ve istenilen nitelikte çalışmaması demektir. Eşanjörleri; Plakalı Eşanjör, Lehimli Eşanjör ve Borulu Eşanjör olmak üzere üç ana gruba ayırabiliriz. Çalışma mantıkları aynı fakat gerek malzemesi, gerek çalışma şartları, gerekse kullanım yerlerine göre farklılıklar göstermektedirler. Sisteme göre doğru eşanjörün seçilmesi için nitelikli bir mühendislik çalışması gerekmektedir.



Gemi ve yat sektöründe geçmişte daha çok borulu eşanjör kullanılmaktaydı. Hatta yerlerini plakalı ısı eşanjörlerine bıraksalar da hâlâ günümüzde borulu eşanjör örnekleri devam etmektedir. Borulu eşanjör içerisinde kapasiteye bağlı olarak borulardan oluşan bir gövde ile kaplanmış sistemdir. Deniz suyu boruların içerisinden geçer, gövdeden ise yağ veya ceket suyu geçerek bu borulara değmesi ile borular üzerinde ısı transferi meydana gelir ve bu şekilde soğutulacak olan sistem soğutulur.
Borulu Eşanjör göz kararı ile değil gerekli mühendislik hesaplamaları ve akış analizleri ile doğru şekilde belirlenip sisteminize takılmaktadır. Her zaman uygun fiyatları, kaliteli malzemeleri ve konusunda uzman mühendisleri tarafından belirlenen MIT Borulu Eşanjör sistemleri rakipsizdir. 
Artık 25 bar ve altı basınçlarda borulu eşanjörlerin yerini daha uygun fiyatlı daha az yer kaplayan ve daha modern olan plakalı eşanjörler almıştır. Plakalı eşanjörler, plaka demetlerinin saplamalar sayesinde ön ve arka gövde arasında sıkıştırılmasıyla meydana gelen ürünlerdir. Plaka yüzeylerinde iki akışkan birbirine karışmadan ihtiyaca göre soğutulmakta veya ısıtılmaktadır. Deniz üzerinde kullanılacak olan eşanjörlerin plakaları Titanyum olmalıdır. Aksi takdirde paslanmaz plaka kullanımı durumunda deniz suyunda kısa zamanda plakalar deformasyona uğrayıp sıvıların birbirine karışmasına neden olur. Bu da istenmeyen bir durumdur.
Plakalı eşanjörlerde eskiden rekabet ortamı yoktu. Fakat MIT markası yerli üretimi bu rekabet ortamının oluşmasındaki en büyük etken olmuştur. Türkiye’de üretilen plakalı eşanjörler, müşterilerimizin ihtiyaçları doğrultusunda konusunda uzman mühendisler tarafından hesaplanarak seçilir ve sistemlerinde çalıştırmak üzere teslim edilir. Yedek parça ve servis hizmetleri ile Ekin Endüstriyel alanında rakipsizdir.



Denizde Isıtma-Soğutma ve Konfor Sistemleri
Gemilerde, yatlarda ve diğer deniz araçlarında ısıtma ve soğutma sistemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin motorun soğutma ihtiyacı, mürettebatın sıcak kullanım suyu veya ısınma ihtiyacı MIT eşanjör, boyler ve akümülasyon tank grupları ile giderilmektedir.  

Tatlı Su Üretimi
Deniz suyu sonsuz bir kaynak olarak düşünülebilir. Fakat kullanım suyu için konfora uygun değildir. MIT tatlı su üreticileri deniz suyunu çevreye zarar vermeden tatlı suya çevirerek kullanıma hazır hale getirmektedir.  Konusunda uzman Ar-Ge mühendisleri tarafından yürütülen projeler neticesinde MIT tatlı su üreticileri yeni yıl ile birlikte deniz taşıtlarının vazgeçilmez ürünleri arasına girecektir.

Sıcak Kullanım Suyu Temini
MIT elektrikli veya serpantinli boylerler ile ihtiyacınız olan sıcak kullanım suyu temin edilir. Sisteminize göre ister motor ceket suyundan eşanjör veya boyler vasıtasıyla, isterseniz elektrik kaynağından elektrikli boyler ile tatlı sudan sıcak kullanım suyu elde edilir. Yaz ve bahar aylarında sıcak su ihtiyacına pek gerek duyulmasa da, kış aylarının serinliği sıcak su ihtiyacını beraberinde getirmektedir. 

Yağ Soğutulması 
Deniz suyu sonsuz bir soğutma enerjisi olarak düşünülebilir. Motorların soğutulmasında kullanılan yağ veya ceket suları, MIT eşanjörleri vasıtası ile sorunsuz olarak soğutulmakta ve maksimum motor performansı sağlanmaktadır. Titanyum plakalı ısı eşanjörleri deniz suyu ile motor ceket suyu veya yağını kesinlikle birbirine karıştırmadan ısı transferi sağlamaktadır. Motor, deniz suyu ile soğutulup, çalışmasını ideal noktaya getirir.

Profesyonel Eşanjör Servis Hizmetlerimiz
Ekin Endüstriyel, MIT eşanjörlerini imal etmenin yanı sıra bütün marka ve model eşanjörler için servis hizmetini de sağlamaktadır. Profesyonel servis hizmetinin içeriği ihtiyaca göre belirlenip uygulanarak sisteminizin ilk günkü performansına ulaşması sağlanır. 

Plakalı Eşanjörlerde:
• Kireçlenmeden kaynaklanan performans düşüşü
• Tesisattan gelebilecek tortu ve pislik kaynaklı tıkanma
• Contaların yıpranması
• Plakaların deforme olması
• Gövdelerde deformeler olması gibi problemler marka gözetmeksizin giderilmektedir.

Borulu Eşanjörlerde:
• Gövde ve boru onarımı
• Temizlik ve bakım hizmetleri
• Test ve Sertifikalandırma olarak hizmet verebilmektedir.

Neden MIT Plakalı Eşanjör Kullanmalıyım?
• Çok yüksek verimlerle ısı transferi yapmaktadır.
• Kompakt yapıları sayesinde çok az yer kaplamaktadır.
• Tamamen de monte hale getirilip temizlenebilir.
• Geniş plaka ve conta çeşitliliğine sahiptir.
• Geniş servis ve bayilik ağına sahiptir.
• Ana üretici tarafından pazara sunulmaktadır.
• Sizin için her zaman en ekonomik çözümdür.
• Güler yüzlü, çözüm odaklı ve konusunda uzman satış mühendisleri tarafından tasarlanmakta ve müşterilerine sunulmaktadır.
• CE, ISO, GOST, BV gibi kalite belgelerine sahiptir.
• 2 yıl boyunca Ekin Endüstriyel garantisi altındadır.

GROHE Uzmanlığı Denizlerde


GROHE, tasarım, konfor, fonksiyonellik ve inovasyonu birleştiren ürünleriyle uzmanlığını denizlere de taşıyor. Sıhhi tesisat üreticisi GROHE’nin, yatlar için tasarlanan geniş ürün yelpazesi, en lüks banyo ve spa mekanlarından genel alanlardaki tuvaletlere kadar, yatlardaki tüm alanlarda kullanılabilen ürünlerden oluşuyor.
Yatlardaki her alana uygun, farklı zevklere ve bütçelere göre çeşitlendirilen ürünler, tüm vücudu saran tepe duşlarından, hassas mühendislik ürünü termostatik bataryalara ve en son teknolojiye sahip fotoselli bataryalara kadar sayısız çözüm sunuyor. 



Yatta spa keyfi GROHE’den
GROHE’nin yat ürünleri, mimar ve tasarımcıların, kullanım kolaylığı ve zengin su deneyimi açısından yattaki her yolcu için rahatlatıcı bir spa yaratmasına imkan veriyor. GROHE duş sistemleri, tümü termostatik bataryalarla uyumlu çeşitli tepe duşları, el duşları ve yan duşlar ile misafirlerin mükemmel su deneyimini her yönüyle yaşayabileceği bireysel duş dünyaları yaratıyor. GROHE DreamSpray teknolojisi, suyu el duşunun tüm çıkış noktalarına eşit olarak dağıtarak hoş ve eşit dağılımlı bir su akışı sunuyor. 
Geniş Rainshower tepe duşları ise kişiselleştirilmiş bir duş deneyimi için hassas yağmur akışından, canlandırıcı şampanya akışa ve jet akışına kadar çeşitli akış şekilleri de sunuyor. Rainshower F-Serisi’nin serbestçe ayarlanabilen yan duşları ise mükemmel duş deneyimini tamamlıyor. Akış dengeleme teknolojisi ile her yan duş kolaylıkla ayarlanarak kullanıcının kişisel gereksinimlerine uygun hale getirilebiliyor. Rainshower F Serisi, düz panelleri, tepe ve yan duşları sayesinde, aynı zamanda duş mekanının duvar ve tavan tasarımına da pürüzsüz şekilde uyum sağlıyor.



Mutfakta GROHE BLUE
Su konusundaki tercihler en az tasarım konusundaki zevkler kadar farklı olabilir. GROHE Blue ile suyunuzu normal, hafif sodalı ya da sodalı olarak alabilirsiniz. Mutfak bataryasından akan suyu filtreleme olanağı sunan GROHE Blue, olağanüstü tasarımla yenilikçi teknolojiyi birleştiriyor. Yüksek performanslı bir filtre, soğutucu ve soda ekleyici, tıpkı standart bir mutfak bataryası kullanmak kadar kolay bir şekilde saf bir tat deneyimi sunarken su akışının sıcaklığı ve hacmi her zamanki gibi bataryanın kumanda kolu kullanılarak ayarlanıyor. Entegre LED göstergeli sol döner kontrol düğmesi ise filtrelenip soğutulan suyun karbonik asit içeriğini düzenliyor.

GROHE’den uzman çözümler
Denizcilik sektöründe, birçok yolcunun sabah kalkar kalkmaz veya akşam yemeğinden hemen önce, aynı anda duş alması yüzünden su basıncında yaşanan oynamalar sıklıkla yaşanan bir durum. GROHE Termostatik bataryalar, GROHE TurboStat teknolojisi sayesinde, sıcaklık veya basınçtaki oynamalara hızlıca tepki vererek bunları anında ve otomatik olarak dengeliyor. İster sıva üstü olsun isterse ankastre, 38 derecedeki SafeStop butonu ve GROHE CoolTouch her zaman maksimum sıcaklıkları sınırlamak için elinizin altında.
Sıcak-soğuk suyu karıştırarak önceden belirlenen sıcaklığa getiren Grohtherm Micro ise genel kullanım alanlarındaki tuvaletleri mükemmel şekilde tamamlıyor. Bu durum, tek bir butona basılarak çalıştırılan Eurodisc SC gibi klasik zaman ayarlı bataryalar ve Europlus E gibi fotoselli bataryaların yanı sıra geleneksel iki kumandalı bataryalar ve tek kumandalı armatürler için de geçerli. Lejyoner hastalığının önlenmesi için termal dezenfeksiyon da kolay ve güvenilir şekilde kullanılabiliyor. Grohtherm Micro ayrıca soğuk suyun kesilmesi halinde, Grohtherm Micro otomatik olarak su akışını durdurarak yanmaya karşı koruma sağlıyor. 



Denizde hijyen en önemli öncelik
Denizdeyken bakterilerinin yayılmasını kontrol altında tutmak, açık denizde seyreden gemiler için kritik bir gereksinim. “Sonu gelmeyen sallantılar” yaşandığında, tasarımcılar ve planlamacıların da hijyen konusuna özellikle düşünmesi gerekiyor. Bu, özellikle de geminin genel alanlarındaki tuvaletler için geçerli.
Dokunmaya gerek duyulmadan çalıştırılan fotoselli elektronik kontrol, lavaboda rahat kullanım ve optimum hijyen sağlıyor. Su akışı, eller bataryaya yaklaşır yaklaşmaz başlıyor. Akış, daha sonra yine otomatik olarak duruyor.

Süper yat Ileria’da GROHE Allure koleksiyonu 
Sahipleri ile misafirlerine, özel ve ayrıcalıklı bir deniz yolculuğunu mümkün kılan, her türlü imkanı sağlayan lüks süper yat Ileria, GROHE ürünlerini tercih eden yatlardan biri. İstanbul’daki Proteksan Turquoise tersanesinde inşa edilen yatın banyolarında iç tasarım konseptine mükemmel şekilde uyum sağlayan GROHE Allure batarya yelpazesi tercih edildi. Kare ve dikdörtgen rozetlerin üzerinde çıkan silindir gövdeler, bu bataryaların minimalist karakterine vurgu yapıyor. Eşsiz estetiği en son teknoloji ve kapsamlı seçenekler ile birleştiren GROHE Allure, tamamen kişiye özel banyolar yaratılmasına imkan veriyor. Lavabolardan küvet ve duşa kadar her yerde, GROHE Allure’un geometrik formlardaki bataryalarını harika bir krom yüzey kaplıyor. En önemlisi, GROHE Allure üstün fonksiyonellik ve uzun ömürlü kaliteyi bir arada sunuyor. Sistem, tüm duyuları aynı anda şımartmaya yönelik tasarımı ile banyoda rahatlama ve sağlık sunan, banyoları kişiselleşmiş bir spaya dönüştüren premium bataryalardan oluşan GROHE SPA’nın da bir parçasını oluşturuyor.

COOLMAR Paket Tip Marin Klima Üniteleri


Günümüzde, insanların daha rahat ve verimli yaşayabilmek adına bulundukları ortamları sürekli iklimlendirme gereksiniminin ve bunu sağlayacak ürünlere olan taleplerinin hızla arttığı görülüyor. İklimlendirme, havayı ısıtan, soğutan, temizleyen, çeviren ve sürekli olarak ortamın nem içeriğini kontrol eden bir süreç.
COOLMAR Paket Tip Marin Klima üniteleri, ortamın soğutulmasında ve ısıtılmasında kullanılmak üzere tasarlanmı, kondenser su soğutmalı ürünler. Isı pompası özelliği sayesinde yazın soğutma, kışın ise ısıtma sağlıyor.



COOLMAR Paket ünitelerin yanı sıra split, multi-split, chiller sistem, fancoil ve no-frost soğutucu ürünler, IKS İzmir Klima Sanayi tarafından üretilerek, OMS Özmar Marine Services tarafından tüm dünyaya pazarlanıyor. Tüm ünitelerde kullanılan kondenserler 90/10 bakır/nikel alaşımlı olduğundan, deniz suyu ile soğutmaya uygun. Kromdan yapılmış ünite dış kabinleri, kompresör gürültüsünün yayılımını engellediği gibi mekanik ve elektrik donanımı da olası muhtemel dış darbelere karşı koruyor. Klimanın üzerideki bağlantı elemanları dahil tüm parçaları 304 kalite krom-nikel kullanılarak üretiliyor. Fan gövdeleri ise hava kanallarının döşenmesi sırasında montaj kolaylığı ve daha rahat hava akışı sağlayabilmesi için paket klimalarda 0° - 90°, split ve multi split klimalarda ise 0° - 180° arasında hareket kabiliyetine sahip. Kullanılan kontrol ünitelerinin tamamı digital ve likit kristal ekranlı.
İklimlendirme ünitelerinin seçilmesindeki önemli bir nokta da, kapasitenin doğru hesaplanarak, buna uygun ünitelerin seçilmesi. Kapasite tayini, mahalin yapısı ve ısı kazancıyla doğru orantılı. Kapasite hesaplamalarında genellikle ortamın metrekaresi üzerinden hesaplama yapılıyor ve hatta  bu konu ile ilgili hazırlanan özel tablolar kullanılıyor. Bu tablolar belli bir referans ve yaklaşım sağlamakla birlikte tam doğru sonuca ulaştırmayabiliyor. Klima çevrimi kapalı çevrim olduğu için seçilecek ürünün verimliliğinde mahal içerisindeki hava hacmi önemli. Doğru sonuca ancak eksiksiz bir ısı kazancı hesaplaması ile gidilebilir.

Peki klima satın alınırken nelere dikkat edilmelidir?
- Ünitenin hangi uluslararası norm ve kalitede üretildiği, (Örneğin Avrupa için CE standartlarına uygunluğu vb.)
- Ünitenin hangi iklim koşuluna göre dizayn edildiği, (Isitmanın ısı pompası ile yapıldığı cihazlarda önemli)
- Güç ve enerji verimliliği,
- Ses seviyeleri (Konforlu bir ortam için  kabul edilir düzeyde olmalı) 
- Ünitenin boyutları, estetiği ve dekorasyon uyumu,
- Nem alma ve hava yönlendirme gibi extra özelliklere sahip olma,
- Kontrol ünitesinin şekli ve programlanabilme özelliğinin tüketici ihtiyaçlarına uygunluğu,
- Kullanım kolaylığı,
- Montaj kolaylığı,
- Servis ve bakım kolaylığı,
İklimlendirme ekipmanlarında arızaların geneli montaj ve seçim hatalarından kaynaklanıyor. Bir beyaz eşya alır gibi bayiye gidip, klima satın alınmamalı veya klima ortama getirip hemen çalıştırılmamalı. Bunun için özel eğitim almış elemanlara ihtiyaç var. Coolmar ve OMS hem kurulum aşamasında hem de satış sonrası, tüketiciye hakkettiği hizmeti verebilecek kalite ve yeterlilikte teknik elemanları bünyesinde bulundurarak bu konuda da fark yaratıyor.

Gemi Elektrik Tesisatlarında Yangından Korunmak


Fikret KIR 
Demo Fire - Demo Marine Genel Müdürü / 1. Sınıf Yangın Eğiticisi




Gemi elektrik tesisatlarında yangından korunmak yada yangın çıkmasını engelleyici gemi tesisatları yapmak. Başlığımızı her ne yaparsak yapalım amacımız gemilerde elektrikten kaynaklanan yangınları nasıl en aza indirgeriz ya da elektrik kaynaklı başlayan yangınları daha ilk aşamada nasıl söndürürüz konusunu irdelemektir.
Dergimizin Ekim 2013 sayısında Tekne ve Gemi Elektrik Uygulamaları nasıl yapılır başlığı altında; teknelerde - gemilerde elektrik uygulamalarının nasıl yapılması gerektiğini maddeler halinde özetlemeye çalışmıştık. Planlamadan başlayıp teslimata kadar olan aşamaları maddeler halinde Klas kuralları çerçevesinde sıralamıştık.
Bilinmesi gereken temel kural şudur ki gemilerde uyulması gereken klas kurallarının büyük bir kısmı masa başında yazılmış kurallar değildir. Gemilerde uygulanan klas kurallarının büyük bir bölümü can ve mal kaybı sonucunda elde edilmiş tecrübelerin sonucunda belirlenmiş kurallardır. Gemi - Tekne imalatının her aşamasında olduğu gibi elektrik imalatlarında da esas olarak klas kurallarına kesinlikle uyulmalıdır. Klas kurallarına uyulmadan emniyetle seyir yapabilecek gemi-tekne üretilemez.
Klas ve bayrak devleti kurallarına uygun tekne-gemi imal etmek için de eğitimli, kalifiye personele ihtiyaç vardır. Bu sebeple gemide elektrik uygulamalarını yaptırırken yapan personelin eğitimli ve kalifiye olmasına ciddi bir şekilde özen göstermek gerek. Klas kurallarını bilmeyen kişiler, kalifiye olmayan kişiler tarafından yapılan gemiler emniyet ve güvenle seyir yapamazlar. Klas ve emniyet kurallarına uygun yapılmayan tekne-gemilerde her türlü arıza ve kaza oluşabilir bu arıza ve problemlerden en önemlisi de “yangın”dır.
İstatistiklere göre gemilerde çıkan yangınların % 35’i elektrik kaynaklı yangınlardır. Üstelik bu yangınlar genelde kimsenin olmadığı bölgelerde çıktığı ve yangın büyüdükten sonra anlaşıldığı için önlenmesi zor, sinsi yangınlardır.
Kurallara uygun yapılmayan her türlü elektrik tesisatı ve uygulaması potansiyel yangın tehlikesi demektir. Tekne-gemilerde en tehlikeli durumlardan biri yangındır. Konuyu üç aşamada ele almak gerekir; imalat sırasında yapılması gerekenler, işletme sırasında yapılması gerekenler ve yangın çıktığında yapılması gerekenler.

İmalat Sırasında Yapılması Gerekenler
İmalat öncesinde gemi tasarımı yapılırken elektrik projelendirme ve hesabı da aynı süreç içerisinde yapılmalıdır. Projelendirme sırasında klas kurallarına ve tabii ki temel elektrik kurallarına uyulmalıdır. Gemi tasarımcısı bilmeyebilir ya da üzerinde çok durmayabilir ancak elektrik projelendirmesini yapan firma gemide kullanılacak tüm elektrikli ekipmanların “gemi tipi” olmasına özen göstermelidir. Ekipmanların MARINE TYPE APPROVAL sertifikası olması en ideal olanıdır.



Elektrikli ekipmanlar karada kullanım için farklı, denizde kullanım için farklı bir metodla üretilirler. Genelde tasarımcılar ana ekipmanların dışındaki ekipmanların gemi tipi ya da kara tipi olmalarına pek özen göstermezler. Mutfak ekipmanları, buzdolabı, çamaşır makinası, klima, torna tezgahı vb. genel kullanım ekipmanları gemi tipi olup olmadıklarına bakılarak seçilebilir. Oysa ki karada monofaze sistemlerde FAZ-NÖTR ve TOPRAK vardır, genellikle nötr uç gövdeye verilmiştir. Ancak jeneratörden beslenen gemi sistemlerinde ise genelde FAZ1, FAZ2, FAZ3 ve Topraklama vardır. Monofaze bir jeneratör bile kullanıyor olsanız, kara tipi bir ekipmanı direk gemiye monte ederseniz gövdeye kaçak verecektir, eğer sisteminizde bir kaçak izleme rölesi varsa size sürekli bir izolasyon kaçağı alarmı verecektir. Bu aynı zamanda arızalar ve yangınlar için temel sebeplerden biridir. Kara tipi bir cihazı izolasyon trafosu olmadan ve elektrik sistemini modifiye etmeden asla gemide kullanmayınız.
12/24 volt DC kullanan küçük teknelerde ise genelde karada arabalar için üretilmiş elektrikli ekipmanlar kullanılır. Ancak bu ekipmanlarda da eksi (-) uç şaseye bağlanacak şekilde bir tasarım yapılmıştır. Siz bu ekipmanı gövdesi metal olan bir tekneye bağlarsanız sürekli gövdeye kaçak verecektir. Eğer ahşap tekneler için üretilmiş bir ekipmanı metal bir tekne için kullanırsanız yine aynı gövdeye kaçak sorunu ile karşılaşırsınız. Bu hem elektrik arızalarına hem de yangınlara sebebiyet verebilir. Bu tür cihazları ya switchmode izole güç kaynakları ile kullanmalısınız yada modifiye etmelisiniz.Teknelerde kara araçlarında olduğu gibi  eksi uç asla gövdeye verilmez. Ayrı bir eksi barası kullanılır.

Gemilerde tesisatlarda kullanılması gereken kablolar kesinlikle marin tip kablolar olmalıdır. Malzeme seçimi kadar önemli bir konu kablo seçimidir. Kablolar hem marine tip olmalı hem de kablo kesitleri uygun bir şekilde seçilmelidir. Kullanılacak kablo ve bus-bar gibi her türlü akım taşıyıcılarda alev iletmeyen tipte yalıtım malzemesi kullanılmalıdır. Düşük kesitli ve kalitesiz kablolar her türlü arızanın ve yangınların ana sebepleridir.
Projelendirme sırasında yük hesapları yapılırken kesinlikle kurallara uygun yapılmalıdır. Kısa devre hesapları; elektrik tesisatında kullanılacak tüm cihaz ve malzemelerin kısa devre hesapları yapılarak seçilmelidir. Doğru yapılmış kurallara uygun bir şekilde çizilmiş bir proje olmadan güvenli bir gemi elektriği yapılamaz. Projelerde yapılan veya yapılacak olan tadilatlar, ekleme-çıkartmalar kesinlikle hesaplanarak yapılmalıdır. Bu tadilatlar geminin ana yük hesabına uygun olmalıdır.
Kullanılacak elektrik panoları gemi tipi olmalıdır. Ana panolarda yangın geçişi önleyici kısımlar olmalıdır. Klas kurallarına uygun panolar gene klas kurallarına uygun malzemeler ve yöntemler ile imal edildikten sonra gemi-tekne montajı yapılmalıdır.
Statik elektrikten çıkabilecek arıza ve yangınları önlemek içinse; birinci kural topraklama kuralıdır bu kuralda aralarında statik elektrik yükünün değişik olması sebebi ile potansiyel farkı bulunan bütün iletken kısımlar elektriksel yolla birbirine bağlanır  ve gemi gövdesi ile  irtibatlandırılır. Parlayıcı sıvıların konulduğu bütün depolar, boru donanımları ve boru bağlantıları statik elektriğin boşaltılması maksadıyla uygun şekilde topraklanmalıdır.
İmalatlar kesinlikle projelere uygun bir biçimde yapılmalıdır (Bkz: Boatbuilder Dergisi Ekim 2013 sayısı). Kablolamadan başlayıp devreye almaya kadar olan süreçte teknik şartnamelere sonuna kadar uyulmalıdır. Her türlü ek sadece ek kutularında yapılmalı ve kesinlikle klemensler ile eklenmelidir. Unutmayınız ki arızalar ve yangın en çok ek bölgelerinde oluşurlar. 

İşletme Sırasında Yapılması Gerekenler:
Doğru kurallara uygun imalat ne kadar önemli ise gemi-tekne işletilirken de kurallara uymak o kadar önemlidir. Güvenli ve emniyetli bir seyir için gemideki tüm sistemlerin kurallara uygun bir biçimde işletilmesi - kullanılması gerekir. Yapılmış olan elektrik tesisatına ekleme çıkarma yaparken bilinçli ve kurallara uygun bir biçimde yapmak gerekir. Planlara uymayan, genel yük değerlerine bakılmadan yeni bir ekipman bağlantısı yapılmamalıdır.
Kullanılan tüp ekipmanların periyodik bakımları yapılmalıdır. Tüm panoların periyodik bakım ve temizlikleri yapılmalıdır. Tüm motor ve ekipmanların izolasyon testleri (Meger Test) periyodik yapılmalıdır. Tüm ölçü aletleri ve göstergelerin kalibrasyon ve testleri yaptırılmalıdır. Tüm elektrik tesisatı sudan ve nemden korunmalıdır. 
En çok yangınlar ve arızalar aslında en basit sebeplerden, uzatma kabloları ve prizlere taktığımız genel aletlerden kaynaklanmaktadır.
Her uzatma kablosu doğrudan bir prize takılacak ve sadece bir ekipmana bağlanacaktır. Kablonun akım taşıma kapasitesi bağlandığı ekipmanın nominal akımından küçük olmayacaktır. Yani uygun kesitli kablo kullanılmalıdır.
Uzatma kablosu fiziksel olarak iyi durumda olacaktır, ezilme, kesilme, yıpranma gibi nedenlerle güvenliği tehlikeye düşürecek kablolar kullanılmayacaktır.
Topraklama gerektiren cihaz veya aydınlatma araçları için topraklı tip uzatma kablosu kullanılacaktır.
Uzatma kabloları ve esnek kordonlar sabit cisimlere tutturulmayacak; duvarlar, tavanlar, yer döşemelerinden geçirilmeyecek, kapı altlarından ve halı gibi yer döşemelerinin altından geçirilmeyecek ve fiziksel darbelere maruz bırakılmayacaktır.
Kısacası özene bezene uluslararası kurallara uygun olarak yaptığımız gemiyi işletirken de aynı özeni gösterip tüm kural ve kaidelere dikkat etmemiz gerekmektedir.

Elektrik kaynaklı yangınlar: 
Elektrik arızaları sonucunda aşırı ısınma ya da ark oluşur. Bu ısınma ya da ark ekipmanının kendisini veya etrafındaki ekipmanların izolasyonlarının bozulmasına ve yanmasına sebep olabilir. Direkt insan kaynaklı, ekipmandaki kısa devre veya kaçaklardan kaynaklı ya da hava şartları nem-su vb. kaynaklı arızalarda yangın riskleri çok yüksektir.
Panolardaki hatalı konnektör bağlantıları, şalter  kesici vb. devre kesicilerin mekanizma arızaları, koruma sistemlerindeki hatalar, bakımsız motorlar, izolasyonsuz kablolar, aşırı yüklenmiş priz ya da besleme hatları, uygun olmayan sigortalar vb. her an yangına sebebiyet verebilecek olan elektrik arızalarıdır. Eğer koruma sistemi hasarlı, arızalı ise ya da hiç yoksa, herhangi bir elektrik arızası yangınla sonuçlanabilir.
Sistemlerdeki noksanlıklar basit ve periyodik bakımlar, fiziksel kontroller ve ölçümlerle tespit edilebilir. Önleyici bakımların amacı, olayın kötü sonuçlanmadan, can ve mal kaybına yol açmadan belirlenmesi ve önlenmesidir. Hasarlanmış izolasyonlar, uygun kesitli olmayan ya da ilavelerle arttırılmış yükler, terminallerdeki ya da ek kutularındaki düzensizlik nedeni ile temas durumu, malzemelerdeki yaşlanma, gemilerde hep var olan titreşim nedeni ile hasar görme, deniz suyundan kaynaklı nem, bakımsızlıktan ve nemden kaynaklı pas, bakımsızlıktan kaynaklı kirlilik, aşınma korozyon gibi  nedenlerle kontak yapışması hem arıza sebebidir, hem de muhtemel yangın sebeplerinden biridir.
Gemilerde yangın birkaç faktörü etkiler. Karada bir yangın olsa ilk amacınız söndürmektir. Ya da söndürmeyi beceremiyorsanız yangın mahallinden kaçarsınız, yangın alarmını çalıştırarak hemen yetkili birine haber verirsiniz. Ancak gemide bir yere kaçamayacaksınız, zaten gemide tek hedefiniz yangını söndürmek değildir. Gemide yangını gemiye - gemideki makine ve ekipmanlara, insanlara en az zararı vererek söndürmelisiniz. Diyelim ki gemi - teknede  makine dairesinde yangın çıktı ve siz bu yangını söndürürken geminin makine sistemlerini bir daha çalışamayacak duruma soktunuz, gemi ile ne seyir yapabiliyor nede birilerine sesinizi duyurabiliyorsunuz. Bu durum da bir tekne - gemi için istenmeyen bir durumdur.



Tekne - gemi yangınlarında hem yangını en kısa sürede söndürmelisiniz, hem kendinize ve teknede bulunan diğer kişilere zarar vermemelisiniz, hem de elektronik - elektrik - mekanik  ekipman ve makinalara zarar vermemelisiniz. Aslında birkaç şeyi en ideal biçimde yapmanız gerekecektir. Teknelerde yanıcı maddeler oldukça fazladır, üstelik teknelerde her tip yangın (A- Katı yakıt, B- Petrol sıvı yakıt, C- Gaz yakıt, D- Metal yangınları, E- Elektrik kaynaklı yangınlar, F- Mutfak yangınları) için yanıcı maddeler vardır. Bu sebeple gemilerde yangın söndürmede, su, köpük, kimyasal toz, CO2, Halokarbon, FM200 gibi tüm yangın söndürücü tipleri kullanılır.
İşin içine birçok yangın tipi ve bir çok yangın söndürücü girince gemide yangın söndürmek başlı başına profesyonellik gerektiren karmaşık bir iş haline dönüşür. Uygulanması gereken ciddi eğitimler ve imalat sırasında uyulması gereken yangın kuralları ile beraber, yangın söndürme sistemlerinin kullanımı da ciddi bir prosedür olarak işletilir. Örneğin makine dairelerinde söndürücü olarak CO2 kullanılır ancak CO2’yi kullanmadan önce ciddi bir prosedürü uygulamak gerekir (Kaportalar kapanacak, fanlar kapatılacak, yakıt valfleri kapatılacak, makine ve ekipmanlar stop edilecek, içeride kimsenin kalmadığına emin olunacak vs.) sonrasında CO2 ile müdahale edilir.
Gelişen modern teknolojilerle beraber yangın söndürme teknolojileri de gelişmiştir. Aslında 1950’li yıllarda Japonlar denizaltılarda çıkan yangınlarda kullanılmak üzere hem her tip yangında kullanılabilen, hem insan sağlığına zarar vermeyen, hem çevreye zarar vermeyen hem de elektrik - mekanik ekipmana zarar vermeyen bir yangın söndürücü keşfetmişler. Uzun yıllar boyunca ürünü kendileri kullanıp 2000’li yıllarda BONPET adıyla dünyaya tanıtıp satışını yapmışlar. Birkaç yıl öncesinde bu teknoloji Türkiye de de kullanılmaya başlanmıştır.
2012 Yılında Yalova’da faaliyete geçen Demo Fire, yangın söndürme ve ekipmanları satış ve pazarlamasında sektörün öncü firmalarından biri haline gelmiştir. Demo Fire, BONPET markasıyla yaptığı işbirliğiyle de gücüne güç katmıştır. Dünya çapındaki tüm müşterilerimizin ihtiyaç ve beklentilerine uygun olarak üretilen BONPET, dünya üzerinde yangın söndürme alanında yepyeni bir çığır açmıştır. 
BONPET, yaklaşık 30 cm uzunluğunda 9 cm  çapında 1 mm kalınlığında cam bir tüpe yerleştirilen 600 gramlık özel formüllü sıvıyla yangını daha başlangıç aşamasındayken söndürebiliyor. Ortaya çıkan gazlar da insana, çevreye, ozon tabakasına ve cihazlara zarar vermiyor. 10 yıl boyunca hiçbir bakım, eğitim ve ekstra masrafa ihtiyaç duymayan  “BONPET” cihazı tüm yangın tipleri için kullanılabiliyor. Gemilerde, yatlarda, teknelerde, uçaklarda, yangının muhtemel çıkabileceği tüm noktalarda ve her türlü kapalı ve açık alan yangınlarda etkileyici bir yangın söndürücü olarak güvenle kullanabiliyor. 
Dünyada hem uygulama hem de kullanım alanları olarak eşi benzeri olmayan bir ürün olan BONPET Japon teknolojisinin benzersiz bir keşfidir. Oluşabilecek her türlü yangın tipine karşı kesin etkili, kullanıcı dostu bir üründür. BONPET, yangınla mücadelede sadece profesyonellerin değil, herkesin korkmadan kendisine ve çevreye zarar vermeden kullanabileceği bir üründür. Diğer yangın aletleri ve sistemlerinden ayrı üstün ve benzersiz özelliklere sahiptir. 

Bonpet Ampul Nasıl Kullanılır

1. Otomatik Söndürme
BONPET, maksimum 8 metreküplük hacim için tavandan 10-15 cm. aşağıda olacak şekilde duvara monte edilir. Yangın çıkması durumunda meydana gelen ısı sonucu Bonpet içerisindeki sıvının sıcaklığı 85 -90 dereceye ulaşınca gaz haline dönüşür ve cam tüp patlar. Ortaya hızla yayılan gaz, içerisindeki özel formül sayesinde hem soğutma işlemi yapar hem de ince bir film tabakası oluşturarak yangını 3-7 saniye içerisinde hızla söndürür. Artık ortam emniyettedir, asla tekrar parlama olmaz.
BONPET tüplerini yangının çıkabilecek ortamlarda veya durumlarda en yüksek sıcaklığın oluşacağını tahmin ettiğiniz konuma montaj yapın. (Örneğin yanması muhtemel malzemenin yakınındaki duvar, koruma kapağına veya tavandaki bir konuma) Genel olarak, bir BONPET tüpü 8 metreküplük hacimde etkin söndürme yapar. BONPET içindeki kimyasal çözelti 10 yıl özelliğini kaybetmez. Ayrıca diğer birçok yangın söndürücülerin aksine zaman içinde kimyasal çözeltinin değiştirilmesi gerekmez.
Kimyasal çözeltinin sıcaklığının 85 - 90 ºC ulaşması ile BONPET yangın söndürücü etkinleşir. Cam tüpün patlamasıyla etrafa saçılan cam parçacıklarından, bir insanın zarar görmesi durumu söz konusu değildir. Çünkü cam kesici olmayan özel bir malzemeden oluşmaktadır.  

2. Fırlatarak Söndürme
Bonpet, kapalı mekânlarda, otomatik söndürmelerin olmadığı ve yaklaşarak müdahale edilemeyecek yerlerde çıkan yangınlara karşı fırlatılmak suretiyle aynı kimyasal reaksiyon sonucu yangını anında (3-7 sn) söndürür. Bu metot için de hiçbir yaş sınırı, eğitim ve bilgi gerekmez. Sadece taş atar gibi yangına fırlatılması yeterlidir.

3. Suyla Seyrelterek Söndürme
BONPET, kırılarak içindeki sıvı 10 lt suya dökülür. Daha sonra bu karışım bir maşrapa veya benzeri kaplar vasıtasıyla alevlere doğru serpilir. Karışımın düştüğü yerdeki alevler anında söner ve bir daha parlama yapmaz. İhtiyaca göre serpme işlemi birkaç kaplık atışla tekrarlanır ve yangın söndürülür. Bu işlem için alevlere fazla yanaşmamak yeterlidir. 8 metreküplük büyük hacimli yangınlarda ve ayrıca özellikle açık alanlarda çıkan yangınlarda emsalsiz bir söndürme şeklidir.

 

---

R E K L A M