TEKNİK Dıştan takma ve içtentakma kuyruklu motorlariçin olan kompozit pervaneler,genelliklefiber takviyeli plastik (FRP)ya da bir başka sentetik malzemeden yapılır pervaneyi yerinde tutar, ikinci somunu sabitlemek için bir emniyet rondelası kullanılmıştır. Pervaneler lden 4'e kadar sınıflandırılmıştır. 1. sınıf pervaneler en kalitelisidir. Diğer her şey aynı olmakla beraber 1. sınıf bir pervane daha sarsıntısız ve verimli çalışır. Ventilasyon ve kavitasyon Bu iki terim, aslında anlatması kolay olmasına rağmen, çoğunlukla yanlış kullanılan iki terimdir. Ventilasyon, çevre havasının pervaneye çekilmesiyle oluşur; keskin bir dönüşte ya da dıştan takma motor çok yukarı monte edildiğinde ya da trimlendiginde olduğu gibi. Aynı zamanda sprey, pervaneyi doğrudan hava kabarcıklarıyla yıkadığında ventilasyon olabilir. Suda pervanenin yenmeye çalıştığı karşı direnç yok olur ve motor devri hızla yukarı fırlar. Yüksek hızlı bir teknede de, dalgadan dalgaya sudan dışarı sıçrayarak giderken de pervane havalandırılabilir ve dümen palası, eğer kıç aynaya çok yakın monte edilmişse ventilasyona neden olabilir. Bir pervane aşın yüklendiğinde kavitasyon yapar. Pervane kanadına, suyun giriş tarafında (ön rafta), çok düşük bir basınç gelir ve su kanat yüzeyine bitişik bu düşük basınç bölgesinde buharlaşır. Su normal kaynama derecesinden düşük sıcaklıklarda da kaynayabilir ve buharlaşabilir. Çünkü atmosferik basınç düştükçe, sıvının kaynama noktası da düşer. Pervane kavite oldukça, küçük buhar zerrecikleri oluşur ve daha sonra, kanadın noktalarındaki yüksek basınç alanına ulaştıkça patlarlar. Aslında bu kabarcıklar pervane yüzeyine değer konumdayken patlarlar. Patlayan kabarcıklar, bir milyon ufacık çekicin hızla vurması gibi pervaneyi gittikçe aşındırır. Aşın kavitasyon, yüksek titreşimlere, hız ve verim kaybına neden olabilir. Ortalama bir kavitasyonla, bir miktar trast kaybedilir. Ama bu durum, kavite olmuş pervaneyi döndürmek için gereken gücü azaltmakla telafi edilmektedir. Pervane Malzemeleri Çoğu içten takma motor pervaneleri, çok yüksek su basıncını karşıladıktan sonra şeklini koruyabilecek kadar sağlam, aynı zamanda üretimi yeterince kolay ve tekne sahibi için tamiri ekonomik olan, bronzdan ya da nibral (nikel-bronz-alüminyum) gibi kuvvetli bir alaşımdan yapılır. Bronz ya da nibral bir pervane, hem masraf hem de dayanıklılık bakımından, alüminyum ve paslanmaz çelik arasında bir yere sahiptir. Çok yüksek performanslı pervaneler, paslanmaz çelikten yapılabilirler, ama bunlar pahalıdırlar ve bir zarar gördüklerinde tamirleri daha zordur. Daha sert olduklarından bir çarpmanın etkisini, sevk sisteminin diğer elemanlarına daha kolayca iletirler; bu da iyi bir şey değildir. Dıştan takma motor ve içten takma kuyruklu motor pervaneleri, genellikle, alüminyum, paslanmaz çelik ya da kompozit malzemelerden yapılırlar. Alüminyum s2 • BoaBt uildeTrürkiye MART- NiSAN201o ı SAYı 19 pervaneler daha ucuz ve hafiftirler, ancak genellikle paslanmaz çelik kadar iyi performans sağlayamazlar. Ama aynı zamanda çok daha kolay kırılıp, deformasyona uğrarlar. Eğer bir kayaya çarparsanız, çarpmadan meydana gelecek zararı bağlı olduğu alt ünitelere iletmeyerek azaltacaktır. Paslanmaz çelik bir pervane, kısmen mükemmel performans sağlar. Çünkü pervane kanatları, alüminyumdan yapılanlara göre daha ince olmasına rağmen, daha güçlü ve bükülmesi zordur. Yük altında daha az deforme olurlar. Kuvvetli ve dayanıklıdır ama aynı zamanda, en pahalı olanıdır. Bir çarpma halinde alt ünite mekanizmasında bir zarara neden olmaya son derece elverişlidirler. Diğer taraftan paslanmaz çelik bir pervane, kum ve çakıl taşlarına temasın yol açtığı aşınmaya çok daha iyi dayanır. Dıştan takma ve içten takma kuyruklu motorlar için olan kompozit pervaneler, genellikle fiber takviyeli plastik (FRP) ya da bir başka sentetik malzemeden yapLlır. Alüminyum pervaneler gibi paslanmaz çelik pervanelerden daha ucuzdurlar ve bir çarpmanın etkisini daha az iletirler. Piranha Propellers'ın ürettiği kompozit pervaneleri denedim ve hem paslanmaz çelik hem de alüminyuma karşı belirgin avantajları olduğu sonucuna vardım. 225 HP'lik Yamaha motorlu 6,7 metrelik Grady-White teknemde, alüminyum bir pervaneden daha iyi ve neredeyse bir paslanmaz çelik pervane kadar güçlü performans sağladılar. Her kompozit kanat, alüminyum göbekten sökülebiliyor. Eğer bir kanada zarar verirseniz, kolayca ve çok ucuza mal ederek (kanat başı 20 dolar civarı) değiştirilebilirsiniz. Yerton adlı fiberglas-naylon karışımı malzemeden olan kanatların üreticisi, ürünlerinin alüminyumdan yüzde 10 ila 15 daha büyük gerilme mukavemeti olduğunu ve her kanadın aynı kalıptan elde edildiğini söylüyor. Böylece çalışırken titreşimin en aza indirgenmesi, her kanadın boyutunun ve şeklinin aynı olması ile sağlanabiliyor. Ben olsaydım, içten takma kuyruklu bir motor ya da dıştan takma bir motorda, metal yerine, bu kompozit pervanelerden birini kullanmaktan hiç çekinmezdim.• (*) MarintekDenizve YatMalzemeleri'ninbir yayını olan Eric W. Sorensen'in"Sorensen'in MotorluTekneRehberi" hitabından derlenmiştir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=